De donkere kant van licht
Het is 's nachts op nog maar weinig plaatsen echt donker. Kunstmatige verlichting heeft veel effect op planten, dieren en mensen. Felle en of verkeerd aangebrachte verlichting verstoort het bioritme van dieren. Net zoals wij het fijn vinden om de gordijnen dicht te doen als we gaan slapen, houden ook vogels en andere dieren van een donkere nacht.
Helaas zijn de nachten niet meer zo donker als ze zijn geweest. Maar dat het zo erg was wist ik eerlijk gezegd ook niet. Ik vond het behoorlijk confronterend om te lezen dat Nederland behoort tot de meest verlichte landen in Europa. Op de website lightpollutionmap.info zie je hoe we ervoor staan en kun je verder inzoomen op je stad. We zullen met alleen onze tuinverlichting geen wereld van verschil maken, maar ieder steentje dat wij bijdragen aan minder lichtvervuiling is mooi meegenomen.
Hou rekening met de juiste kleurtemperatuur
Een van de manieren waarop je rekening houdt met de natuur is rekening houden met de kleurtemperatuur van je tuinlampen. De meeste buitenlampen hebben een LED lamp. Dat is ook niet zo gek, want ze zijn energiezuinig en door de lange brandtijd hoef je de lichtbron bijna nooit te vervangen. Tegenwoordig geven LED lampen ook net zo sfeervol licht als spaarlampen.
De kleurtemperatuur van LED verlichting wordt uitgedrukt in Kelvin (K). De richtlijn is om een kleurtemperatuur van maximaal 3000 K te gebruiken in de tuin. Licht met een hogere kleurtemperatuur verstoort het bioritme van dieren en geeft een minder warme sfeer. Zowel voor je eigen tuinplezier als dat van de dieren is warm licht the way to go.
Gebruik een tijdklok of sensor
Goed voor de natuur én je energierekening: een tijdsklok of sensor op je tuinlampen. Richt voor de nachtelijke uurtjes een tijdsklok in die de verlichting automatisch uit zet als je slaapt. Ook ‘s avonds en ‘s nachts goed de weg vinden naar de deur? Verlicht je pad dan met een bewegingsensor. Bij de deur is een wandlamp met bewegingssensor ideaal als je het sleutelgat nog moet vinden. Wil je bepaalde plekken van je tuin in de rustige uren van de nacht toch verlicht houden? Breng dan de lichtsterkte terug.
Verlicht zoveel mogelijk naar beneden
Kijk bij het uitzoeken van buitenlampen niet alleen naar het armatuur, bedenk ook wat het effect is van een bepaalde tuinlamp. Kies in je verlichtingsplan zoveel mogelijk voor verlichting die naar de grond schijnt en niet in de lucht. Bijvoorbeeld door spots op je schutting te plaatsen in plaats van in de grond. Ook verlichting onder een overkapping is prima, want daar hebben vogels die eroverheen vliegen geen last van.
Kies voor dimbare lampen
Hoe sterk een lamp moet zijn is lastig in te schatten als je hem online koopt. Toen wij spots kochten voor onze tuinwand met houtblokken te verlichten, leek het wel een landingsbaan. Gelukkig hadden we dimbare, Philips Hue lampen gekozen. Ideaal, want zo kun je zelf de gewenste lichtsterkte instellen. Wat ook handig is, is dat ze van een afstand te bedienen zijn met je telefoon of via je stem met Google home. Ook kun je verschillende schema’s instellen met de Philips Hue app.
Minder energie gebruiken is natuurlijk ook goed voor de natuur. Dit kun je doen door gebruik te maken van buitenlampen op zonne-energie.
Gekleurd licht
Je zal misschien wel eens hebben gehoord dat gekleurd licht minder effect heeft op dieren. Op sommige plekken wordt groen licht gebruikt, maar is niet per sé zo natuurvriendelijk volgens Maaike de Jong. Ze promoveerde op de effecten van verschillende kleuren kunstlicht op de ecologie van vogels.
“Kunstlicht verstoort duidelijk het gedrag en de timing van de onderzochte vogels. Welke kleur het ook heeft: wit, rood of groen.” Het precieze effect verschilt wel per kleur. Die effecten zijn moeilijk 1-2-3 samen te vatten. Maar bij alle kleuren licht in het lab, bij zowel kool- als pimpelmees, worden vogels ’s ochtends zo’n twee uur eerder actief. “Deze vervroeging in het dag/nacht-ritme is het grootste lichteffect dat we gevonden hebben.”
Verlicht met mate
Als wij een steentje kunnen bijdragen aan het bewuster verlichten van onze tuin ben ik daar helemaal voor. Verlicht bewust mooie stukjes in je tuin, hang mooie lampjes in je overkapping maar doe het met mate en zet ze ‘s avonds minder fel en ‘s nachts uit.
